Donkere patronen?
De term klinkt misschien mysterieus in je oren, maar dark patterns of donkere patronen komen vaker voor dan je denkt. Het gaat om technieken in het design of de copywriting gemaakt om gebruikers te misleiden. Ze laten gebruikers acties ondernemen waar ze eigenlijk niet voor kozen en die dus mogelijk niet in hun belang zijn.
Zo leiden deze patronen bijvoorbeeld tot aankopen, inschrijvingen voor bepaalde zaken of het delen van persoonlijke info. Kortom: het is een onethische tactiek. Je vindt dark patterns op websites maar ook op mobiele apps en andere digitale platforms.
Hoe zit het met de wetgeving omtrent dark patterns?
Recent zette de Europese Unie stappen om dark patterns aan te pakken. Sinds afgelopen herfst is de DSA-wet van kracht in de EU, wat staat voor Digital Services Act. In die wet staat onder meer uitdrukkelijk vermeld dat dark patterns verboden zijn.
De European Data Protection Board (EDPB) omschrijft bovendien ook richtlijnen voor dark patterns in interfaces van socialmediaplatforms. De EDPB wil zo mensen helpen om de techniek sneller te herkennen en ze te vermijden.
Goed om te vermelden is dat de DSA-wet enkel van toepassing is op zogenaamde online platforms. Dan gaat het dus over digitale services die interacties tussen twee of meerdere (sets van) gebruikers mogelijk maken. Deze gebruikers zijn onafhankelijk van elkaar en gebruiken de services in kwestie om met elkaar te communiceren via het internet. De term ‘online platform’ is dus een brede term, die kan verwijzen naar internetdiensten zoals marktplaatsen, zoekmachines, sociale media, enz.
Maar … niet alle e-commercewebsites vallen onder deze definitie en kunnen zo dus de DSA-wet proberen ontwijken. Toch betekent dit niet dat dark patterns zomaar gebruikt mogen worden in e‑commerce. De tactiek is dan nog steeds onwettig, volgens de Richtlijn voor Oneerlijke Handelspraktijken. Dark patterns verstoren namelijk het economische gedrag van consumenten ten opzichte van het product.
In welke gevallen geldt de wet?
De DSA-wet geldt al voor zeer grote online platforms (Very Large Online Platforms of VLOP’s genoemd). Deze bereiken momenteel 10% van de Europese bevolking. Op andere entiteiten wordt de wet van toepassing vanaf 17 februari.
Wat kan je doen als bedrijf?
Als ondernemer is het van belang om je bewust te zijn van de risico’s van dark patterns. Het gebruik van deze tactiek is niet zonder risico: je schaadt er je reputatie mee en het kan juridische gevolgen hebben. Zorg er dus voor dat je gebruikersinterfaces transparant en gebruiksvriendelijk zijn. Geef altijd heldere en beknopte info over je producten en diensten. En niet te vergeten: vraag altijd toestemming aan de consument voor je persoonlijke gegevens vergaart.
Misleidende en verwarrende designelementen vermijd je beter. Denk dan aan vooraf aangevinkte vakjes of standaardinstellingen waarmee je gebruikers aanzet tot acties die ze anders zelf niet zouden ondernemen. Blijf ook ver weg van elementen die een gebruiker het idee geven dat ze zich moeten haasten om nog van je dienst te genieten of dat er nog maar weinig producten over zijn. Ook dat is immers een manier om hen te manipuleren.
Door deze richtlijnen te volgen, zorg je ervoor dat je bedrijf niet geassocieerd wordt met dark patterns. Je toont zo aan dat je eerlijk en transparant omgaat met gebruikers.
What are dark patterns?
Dark patterns are user interfaces that are designed to trick users into taking actions that they might not have taken otherwise. These patterns are often used to manipulate users into making purchases, signing up for services, or sharing personal information. They can be found on websites, mobile apps, and other digital platforms.
Dark patterns in legislation
The European Union has recently taken steps to address the issue of dark patterns. The Digital Services Act (DSA) became law in the EU in the autumn, and includes the first express prohibition on dark patterns in EU law. The European Data Protection Board (EDPB) has also issued guidelines on dark patterns in social media platform interfaces, which provide advice on how to recognize and avoid them. The DSA is the most recent legislation which will only apply to “online platforms”.
An online platform refers to a digital service that enables interactions between two or more sets of users who are distinct but interdependent and use the service to communicate via the internet. The phrase “online platform” is a broad term used to refer to various internet services such as marketplaces, search engines, social media, etc.
This means not all e-commerce sites are being defined as such an online platform and therefore the DSA is not applicable. Now even if the webshop falls outside the scope of the DSA, this doesn’t allow it to use dark patterns which would be illegal in any case under the Unfair Commercial Practice Directive as dark patterns “materially distort or are likely to materially distort the economic behaviour with regard to the product of the average consumer”
When does the legislation come into effect?
The DSA is already active for Very Large Online Platforms (VLOP’s), these are platforms that serve 10% of the European population. Other entities are applicable from the 17th of February.
What to do as a business?
If you are a business owner, it is important to be aware of the risks associated with dark patterns. Using dark patterns can damage your reputation and lead to legal consequences. To avoid these risks, you should ensure that your user interfaces are transparent and easy to use. You should also provide users with clear and concise information about your products and services, and obtain their consent before collecting any personal data.
In addition, you should avoid using any design elements that might be misleading or confusing to users. For example, you should avoid using pre-checked boxes or other default settings that might encourage users to take actions that they might not have taken otherwise. You should also avoid using any design elements that might create a sense of urgency or scarcity, as these can be used to manipulate users into making hasty decisions.
By following these guidelines, you can help ensure that your business is not associated with dark patterns and that your users are treated fairly and transparently.
Elision begeleidt je graag!
Als full-service CX partner, ondersteunen we bedrijven in hun transitie naar een duurzame klantervaring. Ons team van gemotiveerde en enthousiaste experts biedt begeleiding en ondersteuning op élk vlak. Dankzij ons uitgebreide portfolio van SAP CX en andere toonaangevende oplossingen tillen wij jouw digitale ervaring naar nieuwe hoogten. Ook delen we graag de belangrijkste trends in CX!
